W dniu rocznicy wybuchu II wojny światowej 1 IX 2021 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika Generała Stanisława Maczka. Wybitnego Dowódcy, Bohatera Narodowego, Kawalera Orderu Orła Białego, Żołnierza, który w 1918 roku stoczył zwycięską walkę na dworcu w Ustrzykach Dolnych.
Uroczystości rozpoczęły się Mszą św. o godzinie 11 w kościele pw. NMP Królowej Polski w Ustrzykach Dolnych. Przewodniczył jej ks. abp Adam Szal. Po jej zakończeniu na placu kościelnym odsłonięto i poświęcono pomnik - popiersie Generała Stanisława Maczka. Następnie przystąpiono do zasadzenia Dębu "Stanisław". W dalszej części wydarzenia odbył się koncert patriotyczny: Zespołu Filharmoników Rzeszowskich "De Camera" oraz Sanockiego Zespołu Wokalnego "Soul".
Swoją obecnością zaszczycili i nadali wyjątkowy charakter zaproszeni goście wśród uczestników wydarzenia byli m.in. Przewodniczący sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, Poseł na Sejm RP Piotr Babinetz, Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego Piotr Pilch, a także przedstawiciele władz samorządowych.
Organizatorami wydarzenia byli :
Stowarzyszenie Ośrodek Myśli Prymasa Kardynała Wyszyńskiego w Komańczy reprezentowane przez Prezesa Adama Pęzioła
Parafia NMP Królowej Polski – reprezentowana przez ks. proboszcza Józefa Bieńka, a także Powiat Bieszczadzki, reprezentowany przez Starostę Marka Andrucha i Wicestarostę Artura Woźnego. Wszystkim gościom, uczestnikom dziękujemy za przybycie i za uczczenie wielkiego Polaka i Patrioty jakim nie wątpliwie był Generał Stanisław Maczek.
Biografia Generała Stanisława Maczka
Gen. Stanisław Maczek urodził się 31 marca 1892 roku w Szczercu koło Lwowa. Na tamtejszym uniwersytecie studiował polonistykę i filozofię. W czasie I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej, na froncie rosyjskim w Karpatach i froncie włoskim w Alpach.
Stanisław Maczek po zakończeniu I wojny światowej w Krośnie wstąpił do Legionów Polskich. Został dowódcą kompanii, która idąc na odsiecz Lwowa, opanowała ukraiński pociąg wojskowy i wyzwoliła Ustrzyki Dolne
Ustrzyki Dolne wraz z okolicznymi wsiami, zamieszkałe głównie przez ludność ruską, zostały opanowane przez oddziały Ukraińskiej Armii Halickiej w pierwszych dniach listopada 1918 r., po rozpoczęciu wojny polsko-ukraińskiej.
Jednocześnie od 1 listopada trwały walki o Lwów, w którym nie było regularnych oddziałów Wojska Polskiego Miasto znajdowało się niemal w całkowitym okrążeniu, w głębi terenu będącego pod kontrolą ukraińską, a przerzutu wojsk i zaopatrzenia można było dokonywać tylko jedną linią kolejową z Przemyśla. Polskie dowództwo uznało, że to nie wystarczy do utrzymania miasta. Druga linia austriackiej kolei żelaznej prowadząca do Lwowa od południa, wiodła z opanowanego przez Polaków Krosna przez m. in. Ustrzyki Dolne, Chyrów i Sambor. 14 listopada Maczek zameldował się u płk. Juliana Swobody, dowódcy garnizonu Krosno i tego samego dnia otrzymał dowództwo kompanii krośnieńskiej, przybyłej do Sanoka i dalej przeznaczonej do odsieczy oblężonego Lwowa. Dlatego stacjonujące w Krośnie polskie dowództwo podjęło decyzję o wybiciu drugiej ścieżki do oblężonego miasta. Pierwszym celem na tej drodze były Ustrzyki Dolne.
Do poprowadzenia ataku wyznaczono por. Stanisława Maczka, młodego oficera z dużym doświadczeniem nabytym w armii austriackiej. Objął on dowództwo nad pociągiem pancernym "Kozak" i kompanią ok. 120 żołnierzy. 20 listopada 1918 r. Maczek wyruszył ze swoim oddziałem ze stacji kolejowej w Krośnie i nie niepokojony przez nikogo dojechał nim na dworzec w Ustrzykach Dolnych. Zaskoczenie przeciwnika było całkowite. Polscy żołnierze wyskoczyli z pociągu i zaatakowali wroga w rejonie dworca. Krótka walka na bagnety przesądziła o wyniku bitwy. Jednocześnie w Ustrzykach znajdował się także ukraiński pociąg pancerny, który ostrzelany przez oddział Maczka nie zdołał otworzyć ognia. Polacy zdobyli na wrogu cztery działa polowe i w ataku na bagnety wyzwolili miasto. Później zdobyli węzeł kolejowy Chyrów i Felsztyn, ale natarcie – na Sambor – już się nie powiodło.
Po wojnie Maczek studiuje na uczelni wojskowej i otrzymuje stanowisko szefa placówki wywiadu wojskowego we Lwowie i jest najpierw zastępcą, a potem dowódcą pułku. W 1938 roku Maczek zostaje dowódcą 10. Brygady Kawalerii. Była to pierwsza polska jednostka zmotoryzowana, która w wojnie z Niemcami w 1939 roku zadała ciężkie straty niemieckim siłom pancernym.
W październiku 1939 roku przedostał się do Paryża. We Francji Maczek zostaje awansowany do stopnia generała. Odbudował tam swoją jednostkę jako 10. Brygadę Kawalerii Pancernej. Po kapitulacji Francji ukrywał się w Marsylii. W czerwcu 1940 roku generał Maczek rozformował brygadę, a on sam i jego żołnierze ewakuowali się do Wielkiej Brytanii. Na Wyspach dołączył do Polskich Sił Zbrojnych. Stanął na czele 1. Dywizji Pancernej.
1. Dywizję Pancerną rzucono do walki w sierpniu 1944, gdy wylądowała razem z siłami inwazyjnymi w Normandii. Odegrała wielką rolę w bitwie pod Falaise, gdzie zamknęła okrążenie wokół niemieckich armii pancernych. Żołnierze Maczka wzięli około 5000 jeńców i zniszczyli 55 czołgów, 44 działa przeciwpancerne oraz 38 samolotów. Później w ciągłych walkach z Wehrmachtem gen. Maczek prowadził dywizję w kierunku Belgii i Holandii. Wyzwolił m.in. Ypres, Gandawę i Passchendale. Po ciężkich walkach Maczkowi udało się wyzwolić Bredę bez strat wśród ludności cywilnej. W Niemczech dywizja gen. Maczka uczestniczyła w szturmie na bazę Kriegsmarine w Wilhelmshaven. Tam generał Maczek przyjął kapitulację dowództwa twierdzy.
W 1945 roku Stanisław Maczek został dowódcą polskich oddziałów w Wielkiej Brytanii. Pozostał nim do demobilizacji. Następnie osiedlił się w Szkocji, w Edynburgu.
11 listopada 1990 roku prezydent RP na uchodźstwie awansował Maczka na generała broni.
Stanisław Maczek zmarł 11 grudnia 1994 w Edynburgu, ale został pochowany na polskim cmentarzu wojskowym w holenderskiej Bredzie.
Najważniejsze odznaczenia
- Order Orła Białego przyznany 19 stycznia 1994, w uznaniu szczególnie wybitnych zasług poniesionych dla Rzeczypospolitej Polskiej
- Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari, za kampanię 1944-1945
- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari, za kampanię 1939
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, za wojnę w 1920.
